robić komuś dobrze

- dobrze utrzymany ogród a well-kept garden

- dobrze/lepiej płatna praca a well-/better-paid job

- dobrze wychowane dziecko a well-behaved child

- dobrze mi radzisz that’s good a. sound advice

- dobrze postąpiłeś a. zrobiłeś you did the right thing

- chciał dobrze, ale nie wyszło he meant well, but it didn’t work out

- lepiej być nie może/mogło things a. it couldn’t be/couldn’t have been better

- nie lepiej byłoby poczekać trochę (z tym)? wouldn’t it be better to wait a bit (with that)?

- w nowej szkole szło mu całkiem dobrze he was doing quite well in the new school

- dobrze ci w zielonym/tej sukience you look good in green/that dress

- lepiej/najlepiej jej w niebieskim blue suits her better/best

- dobrze wygląda w tym garniturze he looks good in that suit

- równie a. zupełnie dobrze mógłby studiować w Paryżu he could just as well study in Paris

- dobrze jest mieć inne rozwiązanie w zapasie it’s good a. advisable to have a back-up solution

- jeśli dobrze pójdzie if all a. everything goes well

- dobrze mówię?pot. am I right?

- mieć dobrze w głowie to have one’s head screwed on the right way

- nie mieć dobrze w głowie to be not right in the head pot.

- najlepiej będzie, jeśli… it’ll be best if…

- zrobił to najlepiej jak potrafił he did it as well as a. as best he could

- dobrze skrojony garnitur a well-tailored a. well-cut suit

- dobrze się uczyć to be a good student, to do well at school

- dobrze się znać na czymś to know quite a bit a. (quite) a lot about sth

- dobrze mu wygarnęłapot. she gave him a good bawling-out a. rollicking GB

- wszystko wie/wiedział lepiej he always knows/knew better

- mówiła po niemiecku lepiej niż ja a. ode mnie she spoke German better than me

- dobrze się znamy we know each other well

- on dobrze wie, co mu grozi he’s well aware of a. knows very well what could happen to him

- dobrze wiesz, o co mi chodzi! you know very well what I mean!

- trzeba by dobrze się zastanowić we/you need to think about it (very) carefully

- przeszedł ciężką operację, ale już jest z nim dobrze he underwent a serious operation, but he’s recovered now a. he’s doing well now

- urlop dobrze ci zrobi it’ll do you good to have a holiday

- poranna gimnastyka dobrze mi robi morning exercise a. a morning workout does me (a power a. world of) good

- dobrze mi tutaj, nigdzie nie idę I’m fine right here, I’m not going anywhere

- z nikim mi nie było tak dobrze, jak z tobą nobody ever made me feel as good as you did

- tobie to dobrze, nie musisz chodzić do pracy you’re lucky, you don’t have to go to work

- gdzie ci będzie lepiej niż tu? where would you be better off than here?

- dobrze usposobiony człowiek a good-natured a. an amenable person

- dobrze komuś życzyć to wish sb well

- wszyscy wypowiadali się o nim bardzo dobrze everyone spoke very well of him

- dobrze jest mieć sąsiadów it’s good to have neighbours

- byłoby dobrze, gdyby zechciał się pan nią zająć it would be good if you could take care of her

- on się żeni – to dobrze he’s getting married – good for him a. that’s good

- uda im się wygrać, to dobrze, nie uda się, to drugie dobrze if they win, all well and good, and if they don’t, then it doesn’t matter a. then too bad

- to nie jest dobrze widziane it isn’t done, it’s frowned upon

- nie będzie dobrze widziane, jak przyjdziesz bez uprzedzenia it won’t go down (too) well if you turn up without warning

- przychodzenie bez uprzedzenia nie jest dobrze widziane it isn’t the done thing a. it’s frowned upon to turn up without warning

- bawełnę dobrze się prasuje cotton irons well a. is easy to iron

- tę książkę dobrze się czyta this book is a good read, the book reads well

- jest dobrze po pierwszej/po północy it’s well past one/after midnight

- wstać dobrze przed świtem to get up well before sunrise a. dawn

- dobrze się naszukaliśmy tego domu we spent hours trying to find the right house

- no, dobrze, zgadzam się well, all right, I agree

- niech mi pan nie przerywa, dobrze? don’t interrupt me, okay?

- jak tylko będę wiedział, zadzwonię, dobrze? I’ll call as soon as I find out, okay?

- no dobrze, to nie pójdziemy okay, so we won’t go

- no dobrze, (ale) nie musisz tak krzyczeć okay, you don’t have to shout like that

- dobrze, dobrze! all right, all right!; okay, okay! pot.

- dobrze, dobrze, już idę! okay, okay a. all right, all right, I’m going!/I’m coming

- „ile razy mam ci mówić?” – „dobrze, dobrze!” ‘how many times do I have to tell you?’ – ‘okay, okay!’

- dobrze, dobrze, zobaczymy, jak ty sobie poradzisziron. yeah, yeah, we’ll just (wait and) see how (well) you do pot., iron.

- „jak się nazywa stolica Urugwaju?” – „Montevideo” – „dobrze!” ‘what’s the capital of Uruguay?’ – ‘Montevideo’ – ‘right! a. good!’

- dobrze, oby tak dalej well done, keep it up

- no dobrze, ale pani tak mówi, bo nie chce być szczera all right a. okay, but, you’re saying that because you don’t want to be honest

- dobrze, dobrze, pożartowaliśmy, a teraz do rzeczy all right a. okay, we’ve had our joke a. a laugh, let’s get down to business

- dobrze już, nie płacz there, there a. there, now, don’t cry

- lepiej już wychodź, bo się spóźnisz you’d better go, or you’ll be late

- lepiej się zastanów you’d better think about it

- powiedzieli mu, żeby się lepiej przyznał they told him he’d better own up a. confess

- dziesięć lat albo i lepiej a. jak nie lepiej ten years or even more

■ dobrze zbudowany well-built

- być dobrze z kimś pot. to be on good terms with sb

- być z kimś (jak) najlepiej to be the best of friends a. on the best of terms with sb

- być z kimś nie najlepiej to not be on very good terms with sb

- wyjść na czymś dobrze/lepiej/najlepiej pot. to come off well/better/best out of sth

- mieć się dobrze (być bogatym) to be well-off; (być zdrowym) to be a. feel well

- mieć dobrze w głowie a. czubie to be well away a. far gone pot.

- robić komuś dobrze euf. to make sb feel good euf.

- jest z nią dobrze she’s fine

- już jest z nią lepiej she’s feeling better now

- było z nią nie najlepiej she wasn’t feeling too good

- zrobiło mu się lepiej pot. he felt better

- dobrze ci/mu/jej tak pot. it serves you/him/her right

- nie ma tak dobrze pot. it doesn’t work like that a. that way, it’s not as simple a. easy as that

- lepiej nie mówić pot. it doesn’t bear talking about

- lepiej późno niż wcale a. nigdy przysł. better late than never przysł.

* * *

comp; lepiej; adv

* * *

all right!, fine!, OK!

lepiej

1. (= prawidłowo, dokładnie, pozytywnie, umiejętnie, ładnie, zdrowo, życzliwie) well; dobrze ci tak mówić that's easy for you to say; dobrze coś sprzedać sell sth at a profit; dobrze komuś z oczu patrzy sb looks honest, sb looks like a good l. an honest person; dobrze komuś życzyć wish sb well; dobrze mu/ci tak! (it) serves him/you right!; dobrze odżywiony t. euf. well-fed; dobrze płatny well-paid; dobrze poinformowany well-informed; dobrze się bawić have fun, have a good time; dobrze się na czymś znać know sth well, know sth inside out, be knowledgeable about sth; dobrze się uczyć be a good student; dobrze ubrany well-dressed; dobrze wychowany well-mannered, well-behaved, well-brought-up; dobrze wyglądać look good; dobrze znany well-known; dobrze, że... it's a good thing (that)..., fortunately,...; coś komuś dobrze robi sth does sb good; jak l. jeśli wszystko dobrze pójdzie if all l. everything goes well; komuś dobrze poszło (w czymś) sb did well (at l. in sth); komuś się dobrze powodzi sb is well off, sb is doing well; komuś w czymś dobrze ( w stroju) sth suits sb (well), sth looks good on sb; ktoś ma się dobrze sb is (doing) well; wszystko dobre co się dobrze kończy all's well that ends well; znać się dobrze know each other well.

2. (= znacznie) well; dobrze po północy well after midnight; dobrze ponad normę well above normal.

* * *

rób

1. (= wytwarzać, przyrządzać) make ( coś z czegoś sth from sth l. sth (out) of sth); (krok, spacer, notatki, zdjęcie) take; robić błędy ortograficzne be a bad speller; robić bokami (= oddychać ciężko) pant; robić długi contract debts; robić w majtki pot. shit one's pants; robić pieniądze make money; kaczki robią „kwa” ducks go „quack”.

2. (= czynić) make, do; robić swoje (= wykonywać swoją pracę) do one's job; (= nie wychylać się) mind one's own business; robić komuś kawały play jokes on sb; robić na kimś wrażenie impress sb; nie robić wrażenia fail to impress; zupełnie nie zrobiło to na nim wrażenia it was completely lost on him; robić plany na przyszłość look ahead; robić porządki ( w domu) clean house; robić słodkie oczy do kogoś make sheep's eyes at sb; robić dobrą minę do złej gry grin and bear it, put on a brave l. bold front; robić (sobie) makijaż make up; robić coś na zamówienie make sth to order; robić (sobie) przerwę take a break; robić zakupy do the shopping, shop; dużo gadać, a mało robić be all mouth and no action; nic sobie nie robić z kogoś/czegoś laugh at sb/sth, set sb/sth at naught; robić sobie jaja take the piss (z kogoś/czegoś out of sb/sth); przestań robić sobie jaja! cut the kidding!; robić coś dla frajdy/zysku pot. do sth for kicks/profit; robić postępy w czymś get on with sth, make headway in l. with sth; robić kogoś w balona take sb for a ride, take the mickey out of sb; robić z czegoś dobry użytek use sth to advantage; robić z czegoś dramat l. tragedię make a drama out of sth; robić z igły widły make a mountain out of a molehill; robić wszystko z zegarkiem w ręku live by the clock; cóż on u licha robi? what on earth is he doing?.

3. (= powodować) (zamieszanie, hałas, problemy) make, cause; robić alarm raise the alarm; robić komuś konkurencję compete with sb; robić trudności raise difficulties; robić z czegoś problem l. sprawę make an issue out of sth; robić komuś nadzieję raise sb's hopes; robić komuś krzywdę harm sb, wrong sb; robić z siebie głupka make a fool of o.s.; robić z siebie widowisko make an exhibition l. a spectacle of o.s.

4. (= postępować, działać) do, act; to ci dobrze zrobi it will do you good; nie robi mi to różnicy it's all the same to me, it doesn't make any difference to me.

5. pot. (= pracować zarobkowo) work.

rób

1. (= być robionym) be made; robić się na bóstwo doll o.s. up.

2. (= przeobrażać się, stawać się) grow, become, turn, go; robi się ciemno/zimno it's getting dark/cold; robi się go żal one feels sorry for him; robi mi się niedobrze I'm beginning to feel sick; robi mi się niedobrze już na samą myśl o tym the very thought of it makes me sick; już się robi no sooner said than done; już się robi! I (we etc.) will get right down to it!; na tym biurku robią się plamy this desk stains easily; tak się nie robi (= tak nie wolno) it's not fair; robiło się gorąco przen. the situation was hotting up.

- robić meble/zabawki to make furniture/toys

- robić herbatę/obiad to make tea/lunch

- robić szal szydełkiem/na drutach to crochet/knit a shawl

- robić obuwie na obstalunek a. na zamówienie [szewc] to make shoes to order

- robił sobie garnitury na miarę he had his suits made to measure ⇒ zrobić

- robić wdech/wydech to breathe in/breathe out

- robić pranie to do (the) washing

- robić porządki w domu to do (some) house cleaning, to clean the house

- robić korektę to proof-read

- robić notatki to make notes

- robić badania naukowe to do research

- robić makijaż to make up

- robić komuś operację to operate on sb

- robić komuś prześwietlenie to give sb an X-ray

- robiła mu opatrunki she dressed his wound/cut

- robić komuś prezenty to give sb presents

- robić przygotowania do czegoś to make preparations for sth

- robić zebranie załogi to organize a staff meeting

- nie móc nic robić to be unable to do anything, to be incapable of doing anything ⇒ zrobić

- robić scenę to make a scene

- robić głupstwa to be silly

- nie rób głupstw don’t be silly

- robić obietnice/propozycje to make promises/proposals

- robić dygresje to make digressions, to digress

- robić ustępstwa to make concessions

- robić zamieszanie to make a fuss

- robić panikę to panic

- dobrze/źle robi, że idzie na urlop it’s a good/bad idea for him/her to go on holiday

- robić komuś wymówki/zarzuty (z powodu czegoś) to reproach sb (for sth)

- robić komuś krzywdę to do harm to sb

- robić aluzje (do czegoś) to make allusions (to sth) ⇒ zrobić

- robić na budowie to work on a construction site

- robić od świtu do nocy to work from dawn until dusk

- robić przy nafcie to work on an oil rig

- robić u kogoś pot. to work for sb

- śniadanie już się robi breakfast is being made ⇒ zrobić się

- robi się ciemno/widno/zimno it’s getting dark/light/cold

- kiedy na nią patrzy, robi mu się wesoło na sercu when he looks at her his spirits rise ⇒ zrobić się

- robić się na blond/rudo to dye one’s hair blond/red

- robić się na piękną a. bóstwo to tart oneself up GB pot.

- co z nim/nimi robić? what shall we do with him/them?

- co tu (tam) robisz? what have you been up to?

- co a. cóż (było) robić? what is/was there to do?

- wiek robi swoje age takes its toll

- moje argumenty zrobiły swoje my reasoning was effective

- coś się ze mną/z tym komputerem robi something’s the matter with me/the computer

- czas robi swoje time marches on

- każdy robił co mógł ≈ everybody did their best

- robił co mógł, żeby jej pomóc he did his best to help her

- robi, co (do niego/niej) należy he/she’s doing what he/she has to do

- robi, co chce he/she does as he/she likes

- tu każdy robi co mu się żywnie podoba it’s Liberty Hall here!

- ziółka dobrze jej robią na wątrobę herbal tea is good for her liver

- niewiele sobie robić z kogoś/czegoś to not care much about sb/sth

- niewiele sobie robi z twoich uwag he/she doesn’t care much about what you have to say

- robi mi się niedobrze a. słabo I feel sick

- robi mi się za gorąco a. za zimno I’m beginning to feel too hot/cold

- robi się!, już się robi! pot. right oh!

- robić dużo a. wiele dobrego to do a lot of good

- robić pieniądze/fortunę a. majątek to make money/a fortune

- robić grymasy a. fochy to sulk, to be in a pet

- robić 100 kilometrów na godzinę to do a 100 kilometres per hour

- robić kogoś na szaro pot. to set sb up, to frame sb

- robić komedie pot. to indulge in play-acting, to be play-acting

- robić komuś kawały to play tricks on sb

- robić pod siebie pot. to be incontinent

- robić sobie z kogoś zabawę to make fun of sb; to make sport of sb dat.

- robić swoje to do one’s job, to do one’s own thing

- robić tragedię z czegoś to make sth out to be a tragedy

- nie rób tragedii, wszystko się ułoży don’t despair, everything will be alright

- robić w majtki a. spodnie a. portki posp. to wet oneself posp.; to wet one’s pants, to mess oneself

- robił w portki ze strachu he was scared out of his wits; he shat himself with fright posp., he was scared shitless posp.

- robić wiele/wszystko, aby… to do a lot/everything in order to…

- robić wyjątek to make an exception

- robić z czegoś sekret a. tajemnicę to make a secret out of sth, to be secretive about sth

- nie robiła z tego sekretu a. tajemnicy she made no secret of it

- robić z kogoś durnia a. głupca a. balona to make a fool of sb

- robić z siebie/kogoś pośmiewisko to make a laughing stock of oneself/sb

- sos zrobiony z oliwy, miodu i wina a sauce made of olive oil, honey and wine

- szalik zrobiony z jedwabiu a scarf made from a. of silk

- zrobić sweter/czapkę na drutach to knit a jumper/cap

- zrobić zdjęcie a. fotografię to take a picture a. photo(graph)

- zrobić gniazdo to make a. build a nest

- zrobiłam ci parę kanapek i filiżankę kawy I’ve made some sandwiches and a cup of coffee for you ⇒ robić

- zrobić kilka kroków to take a few steps

- zrobić opatrunek to put on a dressing

- zrobić komuś zastrzyk to give sb an injection

- zrobić wiosenne/gruntowne porządki to do the spring/some thorough cleaning

- zrób porządek w swoim pokoju clean up a. tidy up your room

- doktor mówi, że muszę zrobić badania krwi/prześwietlenie płuc the doctor says I need to have a. do a blood test/a lung X-ray

- zrobić karierę to have a (successful) career

- zrobić pieniądze/majątek to make money/a fortune

- zrobił miliony na handlu bronią he’s made millions from arms trading

- zrobić magisterium/doktorat to do a degree/PhD

- zrobić na kimś wrażenie to make an impression on sb, to impress sb

- jakie on zrobił na tobie wrażenie? what’s your impression of him?

- zrobić siusiu/kupę pot. to have a pee/do a poo pot.

- mały zrobił siusiu do łóżeczka the little one’s wet the bed pot.

- czy coś źle zrobiłem? have I done something wrong?

- nie zrobiła niczego złego she hasn’t done anything wrong

- zrobię dla ciebie wszystko I’ll do everything I can for you

- nie mogłem nic dla niej zrobić there was nothing I could do for her

- zrobię wszystko, co w mojej mocy, aby… I’ll do everything within my power to…

- świetnie to zrobiłeś you’ve done very well, you’ve done a great job

- chciał pójść spać, ale tego nie zrobił he wanted to go to bed, but didn’t

- co mam zrobić z tą kartką/torbą? what should I do with this note/bag?

- trzeba coś zrobić z niepunktualną komunikacją miejską something must be done about the unreliable city transport ⇒ robić

- zrobić komuś przykrość to hurt a. upset sb

- tato zrobił mi awanturę o bałagan w kuchni Dad gave me a rollicking for making a mess in the kitchen ⇒ robić

- zróbmy sobie ognisko let’s have a bonfire ⇒ robić

- zrobić sobie oczy/usta to do one’s eyes/lips

- zrobiła sobie włosy na blond she dyed her hair blond

- zrobić sobie jeszcze paznokcie pot. to do one’s nails as well ⇒ robić

- dobrze zrobiłeś, odrzucając tę ofertę you did well to reject the offer

- źle zrobiła, dając mu pieniądze she was wrong to give him money

- najlepiej zrobisz, jeśli sobie pójdziesz it’ll be best if you leave ⇒ robić

- napij się, to ci dobrze zrobi have a drink, it’ll do you good

- rejs źle mu zrobił the voyage wasn’t good for him ⇒ robić

- zrobić z kogoś bandytę/bohatera to make a criminal/hero out of sb

- zrobić z kogoś głupca to make a fool (out) of sb

- zrobił z siebie pośmiewisko he made a laughing stock of himself ⇒ robić

- zrobiłem się głodny I got hungry

- zrobił się z niego postawny mężczyzna he’s grown into quite a man

- jabłka zrobiły się czerwone the apples turned red

- z robaków zrobiły się muchy the maggots turned into flies

- ze sprzeczki zrobiła się awantura the argument turned into a big row

- co się z niego/niej zrobiło! what’s happened to him/her? ⇒ robić się

- zrobiła się późna godzina it had grown late ⇒ robić się

- zrobiły mu się wrzody/odleżyny he’s developed an ulcer/bedsores

- na ścieżce zrobiła się kałuża there was a puddle a. a puddle had formed on the path

- w autobusie/na ulicy zrobił się tłok the bus/street had become crowded ⇒ robić się

- zrobiła się na Chinkę she made herself up to look like a Chinese

- zrobiła się na bóstwo a. piękność she was dressed to kill a. done up to the nines pot. ⇒ robić się

- niedługo zrobi się ładnie we’ll soon have some sunny weather

- w pokoju zrobiło się cicho/gwarno the room got a. went quiet/got a. grew noisy

- w pokoju zrobiło się duszno the room got a. became stuffy, it got a. became stuffy in the room

- głupio mi/jej się zrobiło I/she felt embarrassed

- jeśli jemu/jej zrobi się niedobrze/gorąco… if he/she feels sick/hot…

- zrobiło mi się go żal I felt sorry for him

- nagle zrobiło mu/jej się ciemno w oczach a. przed oczami he/she suddenly felt faint

■ nie mieć co ze sobą zrobić to have nothing to do

- zrobić coś z niczego to make something out of nothing

- zrobić dobry początek to start off on the right foot, to get off to a good start

- zrobić swoje to do one’s share a. bit

- zrobić z kimś porządek to take sb in hand

- zrobić z kogoś człowieka to make a decent human being out of sb

- co nam zrobią, jeśli nie przyjdziemy nothing will happen if we don’t show up

- co z nim/tobą zrobić he’s/you’re a hopeless case

- co ja zrobię? what can I do?

- co ja bez ciebie/niej zrobię? what will I do without you/her?

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

* * *

1. (= wypowiadać słowa) say ( coś komuś sth to sb) (że... that...); (= opowiadać, informować) tell ( coś komuś sb sth l. sth to sb) (komuś o kimś/czymś sb about sb/sth l. of sb/sth) (komuś, że... sb that...); (= odzywać się, rozmawiać, przemawiać) speak, talk ( z kimś with l. to sb, o kimś/czymś about l. of sb/sth) ( do kogoś to sb); (= wspominać) refer (o kimś/czymś to sb/sth); mention (komuś o kimś/czymś sb/sth to sb); mów dalej! keep talking!; mów za siebie! speak for yourself!; mówcie (trochę) ciszej! keep it down!; to put it mildly; mówi się, że... they say that...; the story goes that...; it is reported l. rumored that...; mówić dobrze/źle o kimś/czymś speak well/ill of sb/sth; mówić komuś dzień dobry say hello to sb; mówić do siebie talk to o.s.; mówić otwarcie speak one's mind; mówić po próżnicy waste one's breath; mówić w czyimś imieniu speak for sb; mówić z przekonaniem speak with authority; mówisz to poważnie? are you serious?; a nie mówiłem? did't I tell you?; co mówiłeś? what did you say?; dobrze mówi! hear, hear!; do mnie mówisz? are you talking to me?; fakty mówią same za siebie przen. the facts speak for themselves; i kto to mówi? look who's talking!; lepiej nie mówić the less said, the better; nie ma o czym mówić ( w odpowiedzi na podziękowanie) don't mention it; forget it; nie mów nic don't say anything; nie mów z pełnymi ustami don't talk with your mouth full; nie musisz mówić nic więcej (= wszystko rozumiem) enough said.

2. (= wyrażać słowami) tell; mówić (całą) prawdę tell the (whole) truth; mówić kłamstwa tell lies.

3. (= wyrażać się w dany sposób) talk, speak; mówić bzdury l. nonsensy l. od rzeczy talk nonsense; mówić do rzeczy talk sense; mówić na temat speak to the point; nareszcie mówisz do rzeczy now you're talking sense.

4. (= nakazywać) tell (komuś, żeby coś zrobił sb to do sth); mówiłem mu, żeby przyszedł I told him to come; nienawidzę, jak mi się mówi, co mam robić I hate people telling me what to do; rób, co ci mówię! do what I tell you!

5. (= posługiwać się językiem) speak; mówić dobrze/biegle po japońsku speak good/fluent Japanese; mówić po angielsku kiepsko/z obcym akcentem speak English badly/with a foreign accent; nie mówię l. nie umiem mówić po węgiersku I can't speak Hungarian; osoba mówiąca po angielsku/polsku English/Polish speaker; mówić tym samym językiem (= dobrze się rozumieć) speak the same language.

6. (= sugerować, wywoływać wspomnienie) mean, ring a bell; czy to ci coś mówi? does this mean anything to you?; does it ring a bell?; jego nazwisko nic mi nie mówi his name doesn't ring a bell.

7. (przedstawiając się przez radio l. telefon) cześć, mówi Marta hi, it's Martha (speaking); tu mówi Londyn radio this is London calling.

8. (= zwracać się do kogoś) mów mi Ed call me Ed; możesz mi mówić po imieniu you can call me by my first name.

9. ( w komentarzach na temat wypowiedzi) mówiąc delikatnie to say the least; mówiąc poważnie joking aside; mówiąc szczerze frankly (speaking); to be frank; mówiąc w przenośni metaphorically speaking; inaczej mówiąc to put it differently; jak (już) mówiłem like I said; kiedy już o tym mówimy while we are at it; krótko mówiąc to make l. cut a long story short; in brief; między nami mówiąc between ourselves; between you and me (and the gatepost); nawiasem mówiąc by the way; by the bye; incidentally; nie mówiąc (już) o kimś/czymś not to mention sb/sth; to say nothing of sb/sth; let alone sb/sth; prawdę mówiąc to tell the truth; as a matter of fact; przykro mi to mówić I hate to say it; skoro już o tym mówimy while we're at it; ściśle mówiąc strictly speaking.

- błędne/bystre/zamglone/żywe oczy wild/sharp/hazy/lively eyes

- brązowe/piwne/szare/zielone oczy brown/hazel/grey/green eyes

- dwoje a. oboje oczu a pair of eyes

- głęboko osadzone oczy deep-set eyes

- podbite/podsinione oczy black-ringed/livid eyes

- przekrwione/skośne/wpadnięte/wyłupiaste/wypukłe oczy bloodshot/slanting/sunken/bulging/protruding eyes

- łzy napływają a. nabiegają komuś do oczu tears are welling up in sb’s eyes

- oczy komuś zachodzą łzami tears flow into sb’s eyes

- łzy zakręciły się komuś w oczach tears rolled in sb’s eyes

- męczyć a. wytężać a. wysilać oczy to strain one’s eyes

- mrużyć oczy to squint

- otwierać/zamykać oczy to open/to close one’s eyes

- skierować a. obrócić oczy na kogoś/na coś to direct one’s eyes at sb/sth

- wodzić za kimś/czymś oczami a. śledzić kogoś/coś oczami to follow sb/sth with one’s eyes

- tkanina w kolorowe oka polka-dot fabric

- oka na a. w rosole drops of fat in the broth

- stać na oku to bow watch

□ argusowe oczy książk. Argus-eyed look

- kocie oczy Techn. catseyes

- kocie oko Miner. cat’s eye

- magiczne oko Radio, Techn. magic eye

- oko cyklonu Meteo. eye of the storm, storm centre

- oko opatrzności Relig. (symbol opatrzności) the Eye of Providence

- pawie oko (wzór na piórach pawia) peacock’s eye

- tygrysie oko Miner. tiger(’s)-eye

- wole oczy Archit. (ornament) bullseye a. bull’s-eye ornament

- wole oko Archit. bullseye a. bull’s-eye window

■ sokole oko eagle eye

- o sarnich oczach doe-eyed

- szklane oczy (chorobliwe) glazed a. shiny eyes; (o tępym spojrzeniu) glassy a. glazed eyes

- świdrowate oczy przest. piercing eyes

- bez zmrużenia oka a. oczu without batting an eye(lid)

- być czyimś okiem i uchem to be sb’s eyes and ears

- być/pozostawać/uczyć się pod czyimś okiem to be under sb’s tutelage

- cieszyć a. nęcić a. przyciągać a. przykuwać a. rwać a. wabić oczy a. oko to please the eye

- rzucać się a. bić a. uderzać w oczy to be blatant

- dawać po oczach pot. to blind, to dazzle

- dla czyichś pięknych oczu a. na piękne oczy for sb’s pretty face

- dobrze/źle jemu/jej z oczu patrzy he/she has a kind/a forbidding look in his/her eyes

- dwoi a. troi się mu w oczach he sees double/triple

- iść a. pójść gdzie a. dokąd oczy poniosą a. zaprowadzą to go and never look back

- jak a. gdzie okiem sięgnąć a. oko sięga as far as the eye can see

- mieć ciemne plamy przed oczami to see spots before one’s eyes

- pociemniało mu a. zrobiło mu się ciemno przed oczami he saw spots before his eyes

- leźć a. włazić komuś w oczy pot. to nag sb pot., to get in sb’s way pot.

- mieć dobre a. bystre oko a. oczy (być spostrzegawczym) to have observant eyes; (mieć dobry wzrok) to have good a. sharp eyes

- mieć kocie oczy to have cat’s eyes

- mieć kogoś/coś na oku a. mieć oko na kogoś/coś to keep an eye a. a sharp eye on sb/sth

- mieć kogoś/coś przed oczami to have sb/sth before one’s (very) eyes

- stoją mi przed oczami I have them before my very eyes

- mieć oczy (szeroko) otwarte to keep one’s eyes open a. skinned, to keep one’s weather eye (on sth)

- mieni się mi/jemu/jej w oczach a. świat/wszystko mi/mu/jej mieni się w oczach I see/he sees/she sees spots

- mówić a. powiedzieć a. wygarnąć komuś coś prosto w oczy to say sth in sb’s face

- na czyichś oczach before a. in front of a. under sb’s (very) eyes

- na oko more or less

- napawać a. paść a. sycić oczy czymś a. widokiem czegoś/kogoś to feast one’s eyes on sth/sb

- nie móc oderwać oczu od kogoś/czegoś to have one’s eyes riveted to sb/sth

- nie śmieć spojrzeć komuś w oczy a. nie śmieć pokazać się komuś na oczy to not be able to look sb in their eyes a. face

- nie wiedzieć, gdzie oczy podziać a. schować książk. to not know where to look

- nie wierzyć a. nie dowierzać (swoim a. własnym) oczom to not believe one’s own eyes

- obserwować coś/patrzeć na coś kątem oka to watch/to see sth out of a. from the corner of one’s eye

- oczy się mu/jej kleją a. zamykają his/her eyelids are drooping

- oczy się mu/jej świecą a. śmieją do kogoś/czegoś his/her eyes shine a. are shining at sb/sth

- oczy wychodzą a. wyszły a. wyłażą a. wylazły mu/jej na wierzch a. z orbit (ze strachu) his/her eyes bulge(d) from his/her head a. sockets; (ze zdziwienia) his/her eyes pop(ped) out on stalks

- oczy zachodzą mu/jej mgłą a. mgła przysłania a. zasłania a. zasnuwa mu/jej oczy his/her eyes get hazy, his/her sight gets blurred

- oko mu/im zbieleje this will knock him/them out

- otworzyć oczy to wake

- otworzyć szeroko oczy a. zrobić duże a. wielkie oczy a. wybałuszyć a. wytrzeszczyć oczy to goggle

- patrzeć a. spoglądać a. zerkać spod a. kątem oka to look (at sth) out of a. from the corner of one’s eye

- pilnować a. strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie a. jak źrenicy oka to guard sth with one’s life

- podnieść a. wznieść oczy to lift a. raise one’s eyes

- postawić oczy w słup to cast up one’s eyes in astonishment

- patrzeć krzywym a. złym okiem na kogoś/coś to frown (up)on sb/sth, to look askance at sb/sth

- przeszyć a. prześwidrować a. przewiercić kogoś oczami to look at sb piercingly

- przewracać oczami a. wywracać oczy a. oczami to roll one’s eyes

- robić (do kogoś) słodkie oczy pot. to cast a. to make sheep’s eyes (at sb)

- robić coś dla (ludzkiego) oka a. dla ludzkich oczu to keep up appearances

- zrobić a. puścić do kogoś (perskie) oko to wink at sb

- rozmawiać/spotkać się z kimś w cztery oczy to talk/to meet with sb face to face a. tête-à-tête

- skakać a. rzucać się komuś do oczu to fly at sb’s throat

- spojrzeć niebezpieczeństwu/prawdzie/śmierci (prosto) w oczy to face the danger/truth/death

- spotkać się a. stanąć a. znaleźć się z kimś/z czymś oko w oko to be eyeball to eyeball with sb/sth

- spuścić a. opuścić oczy to lower one’s eyes

- stracić kogoś/coś z oczu a. z oka to lose sight of sb

- strzelać oczami (rzucać wesołe spojrzenia) to cast happy glances; (lękliwie zerkać) to cast anxious glances

- szukać oczami kogoś/czegoś to look about for sb/sth

- ścigać a. gonić kogoś/coś oczami to follow sb with one’s eyes

- w czyichś oczach in sb’s eyes

- w oczach rapidly

- zmieniać się w oczach to change overnight

- urosnąć w oczach (dziecko) to shoot up

- w żywe oczy blatantly

- kłamać w żywe oczy to lie through one’s teeth, to tell brazen lies

- widoczny gołym okiem visible to the naked eye

- widzieć a. zobaczyć coś a. przekonać się o czymś na własne a. swoje oczy to see sth with one’s own eyes

- widzieć coś oczami a. oczyma duszy a. wyobraźni to see sth in one’s mind’s eye

- wisieć oczami na kimś/czymś to fix one’s eyes on sb/sth, to glue one’s eyes to sb/sth

- wpaść komuś w oko to catch one’s fancy; (zwrócić uwagę) to catch sb’s eye

- wykłuwać komuś oczy czymś to fling sth in sb’s face

- wypatrywać (sobie) za kimś/czymś oczy to look out for sb/sth

- z zamkniętymi a. zawiązanymi oczami (z łatwością) with one hand (tied) behind one’s back; (trafić gdzieś) with one’s eyes closed

- (po)za oczami behind sb’s back

- zamknąć oczy książk., euf. to pass away, to breathe one’s last (breath)

- zamykać a. przymykać a. (przy)mrużyć na coś oczy to turn a blind eye to sth

- zejść komuś z oczu to get out of sb’s sight

- zginąć a. zniknąć komuś z oczu to vanish from sb’s sight

- oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye, a tooth for a tooth

- co z oczu, to z serca a. z myśli przysł. out of sight, out of mind

- czego oko nie widzi a. oczy nie widzą, tego sercu nie żal przysł. what the eye doesn’t see, the heart doesn’t grieve (over)

- pańskie oko konia tuczy przysł. the master’s eye makes the horse fat

- popie oczy, wilcze gardło, co zobaczy, to by żarło przysł. sb has eyes bigger than their stomach

* * *

zrób

1. (= wytworzyć, wyprodukować) make; zrobić śniadanie/kawę make breakfast/some coffee; zrobić coś na drutach knit sth; zrobić coś szydełkiem crochet sth; zrobić coś z niczego make sth out of nothing; zrobić coś od ręki do sth while you wait; zrobić z igły widły make a mountain out of a molehill; i w Paryżu nie zrobią z owsa ryżu you can't make a silk purse from a sow's ear.

2. (= dokonać czegoś) make, do; zrobić ruch/krok make a move/step; zrobić pranie/porządki do the laundry/cleaning; zrobić komuś zastrzyk give sb an injection; zrobić interes na czymś make money out of sth; zrobić karierę make a career; zrobić komuś grzeczność do sb a favor, Br. do sb a favour; zrobić komuś wstyd bring shame on sb; zrobić z kogoś człowieka make a person out of sb; zrobić z kimś/z czymś koniec do away with sb/sth; zrobić z czymś porządek put sth in order; zrobić oko do kogoś wink at sb; zrobić pierwszy krok/wielki krok naprzód make the first step/a giant step forward; zrobić dobry początek make a good start; zrobić zakupy do shopping; zrobić z czegoś użytek make use of sth; zrobić wyjątek make an exception; zrobić zdjęcie take a picture; zrobić pieniądze l. majątek na czymś make a fortune on sth; zrobić kasę na czymś pot. make money on sth; zrobić komuś kawał play a joke on sb; zrobić komuś na złość spite sb; zrobić z kogoś durnia l. wariata make a fool out of sb; zrobić skok na bank sl. raid a bank; zrobił wiele/wszystko, aby... he did a lot/everything to...; nie wiem, co z tym zrobiłem I have no idea what I did with it; uważaj, bo coś sobie zrobisz be careful or you'll hurt yourself; to ci dobrze zrobi it will do you good; co mogę dla ciebie zrobić? what can I do for you?, is there anything I can do for you?; co mi możecie zrobić? pot. what can you do to me?; co z tym fantem zrobić? what to do with it?

3. (= zachować się) do; act, behave; zrobić dobrze/źle do the right/wrong thing; co ja zrobię bez ciebie? what will I do without you?; co ja zrobię, że... I can't help it that...

4. (= zorganizować) make, organize; zrobić zebranie organize a meeting; zrobić przyjęcie throw a party; zrobić sobie święto take a day off.

1. (= stać się) become, turn out; zrobiło się komuś żal kogoś/czegoś sb felt sorry for sb/sth; zrobiło się głośno koło kogoś/czegoś sb/sth received a lot of attention; zrobiło mi się niedobrze I felt faint; zrobiło mi się smutno/radośnie I felt sad/happy; co się z niego zrobiło?! look what became of him!

2. (= nastać) get; zrobiła się noc the night fell; zrobił się dzień the day began; zrobiło się późno/zimno it got late/cold; zrobiła się zima/wiosna winter/spring came; zrobiło się zamieszanie there was some commotion; zrobił się tłok/bałagan there was a crowd/mess.

3. pot. (= wykreować się) dress up, spruce up; zrobić się na bóstwo doll o.s. up.

- pokiwać głową to nod (one’s head)

- pokręcić a. potrząsnąć głową to shake one’s head

- pochylać głowę to bow one’s head

- podnosić głowę to raise one’s head; przen. to rebel, to revolt

- ból głowy a headache

- cierpieć na ból głowy to have a headache

- głowa mi/jej pęka a. puchnie od hałasu/waszego gadania all the noise/your chatter is giving me/her a splitting headache

- włożyć czapkę na głowę to put a cap on

- chodzić z gołą a. odkrytą głową to go bareheaded

- głową naprzód [upaść, skoczyć] headlong, head first

- od stóp do głów from head to toe a. foot

- zmierzyć kogoś wzrokiem od stóp do głów to look sb up and down, to look sb over from head to foot

- ubrana na czerwono od stóp do głów dressed in red from head to toe

- przerastać kogoś o głowę (być wyższym) to be a head taller than sb; przen. to be head and shoulders above sb

- głowa ci/mu się kiwała (ze zmęczenia) you were/he was nodding off; (od alkoholu) you were/he was tipsy

- krew uderzyła mu/jej do głowy the blood rushed to his/her head

- kręciło się jej/mi w głowie she/I felt dizzy, her/my head was spinning

- szumiało mu w głowie his head was spinning a. whirling

- leje mi się na głowę my roof leaks

- (mieć) dach nad głową (to have) a roof over one’s head

- z głowy (z pamięci, bez sprawdzania) from memory

- chodzi mi po głowie myśl a. pomysł, żeby zmienić pracę I’ve been toying with the idea of changing jobs

- siedzieć komuś w głowie [myśl, wydarzenie] to be on sb’s mind, to weigh on sb’s mind

- ten problem od tygodnia siedzi mi w głowie I haven’t been able to get my mind off the problem all week

- nie mieścić się komuś w głowie to be unbelievable a. incredible, to boggle sb’s mind

- nie mieści mi się w głowie, jak mogłeś zapomnieć o jej urodzinach I can’t believe you forgot her birthday

- nie postać komuś w głowie [myśl, pomysł] to not occur to sb, to not enter sb’s mind a. head

- nawet w głowie mi nie postało, żeby się jej sprzeciwiać it never even occured to me to contradict her

- nic mi nie przychodzi do głowy nothing comes to mind, I can’t think of anything

- nie przyszło jej do głowy, żeby do niego zadzwonić a. że powinna do niego zadzwonić it didn’t occur to her to phone him a. that she ought to phone him

- przelecieć a. przemknąć komuś przez głowę [myśl, pomysł] to cross sb’s mind

- przeleciało a. przemknęło mu przez głowę, żeby do nich napisać the idea of writing to them crossed his mind

- wchodzić/nie wchodzić komuś do głowy [nauka, przedmiot szkolny] to come/to not come easily to sb

- daty zawsze łatwo wchodziły jej do głowy she’s always had a good head for dates

- języki obce łatwo wchodzą mu do głowy he picks up foreign languages easily, foreign languages come easily to him

- matematyka w ogóle nie wchodzi mi do głowy I have no head for maths

- wylecieć komuś z głowy to slip sb’s mind

- wszystko, czego się uczyłem, na egzaminie wyleciało mi z głowy I’d studied really hard, but during the exam my mind went blank, everything that I’d learned went out of my head during the exam

- wyleciało mi z głowy, że miałam pojechać po niego na lotnisko I was supposed to pick him up at the airport but it completely slipped my mind

- kłaść a. wbijać coś komuś w głowę a. do głowy to hammer sth into sb’s head

- kłaść a. pakować coś komuś łopatą do głowy to cram sth into sb’s head

- kręcić a. mącić a. mieszać komuś w głowie to mix sb up; to do sb’s head in GB pot.

- miałam/miał/miała pustkę w głowie my/his/her mind went blank

- mieć mętlik w głowie to be all mixed up

- moja w tym głowa, żeby… it’s up to me to…

- mieć coś z głową to be off one’s head

- mieć dobrze w głowie to be sensible

- mieć głowę do czegoś to have a (good) head for sth [matematyki, interesów]

- mieć głowę zajętą czymś/kimś to be preoccupied with sth/sb

- mieć spokojną głowę to have nothing to worry about

- mieć wolną głowę to have a clear head a. mind

- miesza a. mąci a. plącze mi/jej się w głowie I’m/she’s confused a. mixed up

- nabić a. zaprzątnąć sobie głowę czymś to stuff one’s head with sth

- nie mam teraz głowy do tego I’ve got too many other things on my mind to think about that right now

- robić coś z głową/bez głowy to use/to not use one’s head a. one’s common sense when doing sth

- wyjazd na wycieczkę zaplanowany z głową/zupełnie bez głowy a well-/thoughtlessly planned trip

- zaświtać komuś w głowie [myśl, pomysł] to dawn on sb

- już mi coś zaczęło świtać w głowie I was beginning to get the idea

- rozjaśniło mi/mu się w głowie it became clearer to me/him

- po rozmowie z matką rozjaśniło mi się w głowie talking to a. with my mother helped me sort it all out

- tracić głowę pot. to lose one’s head

- człowiek z głową a man/woman with a good head on his/her shoulders

- mądra głowa a brain pot.

- tęga głowa a brainbox GB pot., a brain pot.

- jej siostra to tęga a. mądra głowa her sister is a real brain

- z tego matematyka to nie lada głowa this mathematician is a real brain

- modnie uczesana głowa a fashionable hairstyle

- miała głowę prosto od fryzjera she’d just had her hair done

- zrób coś z tą głową, wyglądasz jak czupiradło do something with your hair, you look a fright

- do zapłacenia jest 100 zł na głowę a. od głowy it costs 100 zlotys each a. per person

- dochód na głowę mieszkańca per capita income

- spożycie alkoholu na głowę mieszkańca per capita alcohol consumption

- głowa rodziny the head of the family

- koronowane głowy crowned heads

- głowa państwa Polit. the head of state

- głowa kościoła anglikańskiego/(rzymsko)katolickiego Relig. the head of the Anglican/(Roman) Catholic church

■ kapuściana a. ośla a. zakuta głowa pot., obraźl. dimwit pot., obraźl., thickhead pot., obraźl.

- pójść a. skoczyć po rozum do głowy pot. to see the light (of reason) iron.

- łamać sobie głowę nad czymś pot. to puzzle over sth, to chew sth over

- łamać sobie głowę czymś to (w)rack a. cudgel one’s brain(s) about sth, to chew sth over

- mieć na tyle oleju w głowie, żeby… pot. to have the wit(s) a. the brains a. the sense to… pot.

- nie mieć oleju a. rozumu w głowie pot. not to have the sense one was born with

- mieć źle a. niedobrze w głowie pot. to need to have one’s head examined pot.

- mieć zielono a. pstro w głowie pot. to be an airhead pot.

- zawracać komuś głowę to bug sb pot.; to bother a. pester sb

- suszyć komuś głowę to nag sb

- przewracać komuś w głowie [zaszczyty, pochlebstwa, sukcesy] to go to sb’s head

- mieć coś/kogoś z głowy pot. (pozbyć się) to get rid of sb/sth; (załatwić sprawę) to get sth out of the way a. over (and done) with pot.

- wybić coś sobie z głowy pot. to get sth out of one’s head pot.

- wybij sobie z głowy wakacje za granicą you can just forget about going abroad for the holidays pot.

- wybić coś komuś z głowy pot. to put sb off sth

- muszę mu wybić z głowy ten pomysł I have to put him off that idea

- wziąć sobie kogoś/coś na głowę pot. to take sb/sth on one’s shoulders

- siedzieć komuś na głowie pot. to stay with sb

- rodzina z Kanady siedzi mi na głowie od miesiąca I’ve had relatives from Canada on my hands all month pot.

- zwalić się komuś na głowę pot. to descend on sb

- mieć z kimś/czymś urwanie głowy pot. to have one’s hands full with sb/sth pot.

- w domu było urwanie głowy there was bedlam in the house

- zachodzić w głowę pot. to go nuts trying to figure sth out pot.

- zachodzę w głowę, gdzie mogłam wsadzić paszport/zostawić teczkę I’m going nuts trying to figure out where I could’ve put my passport/left my briefcase

- zawrócić komuś w głowie (zbałamucić) to lead sb astray; (rozkochać) to turn sb’s head

- mieć głowę na karku a. nie od parady to have one’s head screwed on right a. screwed the right way, to have a good head on one’s shoulders

- przewyższać kogoś o głowę to be head and shoulders above sb

- (po)bić kogoś na głowę to outdo sb; to run a. make rings (a)round sb pot.

- konkurencja bije nas na głowę pod względem liczby sprzedanych egzemplarzy/kontroli jakości the competition is running rings around us in terms of sales/quality control

- mieć mocną/słabą głowę to have/to not have a strong head (for alcohol), to hold/to not hold (one’s) liquor well

- iść a. uderzać komuś do głowy [alkohol] to go (straight) to sb’s head

- kurzyło mu się z głowy he was drunk

- dać głowę (stracić życie) to lose one’s life

- głowę dam, że… I’m positive a. absolutely certain (that)…

- skrócić kogoś o głowę a. uciąć komuś głowę to behead sb

- nadstawiać głowy a. głowę to risk one’s neck

- odpowiadać a. ręczyć głową za kogoś/coś to stick one’s neck out for sb/sth

- naznaczyć cenę na czyjąś głowę to put a price on sb’s head

- chodzić z głową w chmurach to have one’s head in the clouds

- chować głowę w piasek to bury one’s head in the sand

- stać a. być postawionym na głowie pot. to make no sense

- wisieć (komuś) nad głową to be hanging over sb a. over sb’s head

- nosić głowę wysoko to hold up one’s head a. to hold one’s head (up) high

- rwać a. drzeć włosy z głowy to tear one’s hair out

- schylać a. pochylać głowę przed kimś to bow (down) before sb

- stawać na głowie (żeby coś zrobić) pot. to bend over backwards (to do sth), to break one’s neck (to do sth)

- tłuc a. walić głową o mur to beat a. bang one’s head against the wall a. against a brick wall

- ukręcić czemuś głowę pot. to hush sth up [sprawie, aferze]; to nip sth in the bud [plotce]

- wchodzić komuś na głowę pot. to walk all over sb

- wylać komuś kubeł zimnej wody na głowę pot. to bring sb (back) down to earth

- wylewać komuś pomyje na głowę pot. to bad-mouth sb pot.

- wziąć kogoś za głowę pot. to take sb in hand

- zmyć komuś głowę pot. to give sb what for pot.

- woda sodowa uderzyła mu do głowy pot. he’s become big-headed pot.

- włos ci/mu z głowy nie spadnie it won’t harm a hair on your/his head

- włos się mi/jej na głowie jeży (od czegoś) sth makes my/her hair stand on end, sth makes my/her hair curl

- życie a. los nie głaszcze go/jej po głowie he/she doesn’t have an easy life

- spokojna głowa not to worry pot.; don’t worry

- spokojna głowa, zdążymy don’t worry, we’ll be on time

- niech cię o to głowa nie boli that’s not your problem, don’t worry about it

- głowa do góry! chin up!, cheer up!

- marzenie ściętej głowy a pipe dream

- czapki z głów! hats off!

- co dwie głowy to nie jedna przysł. two heads are better than one przysł.

- powiedzieć, że… to say (that)…

- powiedzieć komuś coś to tell sb sth

- powiedzieć komuś o czymś to tell sb about sth

- powiedzieć prawdę to tell the truth

- powiedzieć głupstwo a. coś głupiego to say something stupid

- powiedzieć komuś, żeby coś zrobił/czegoś nie robił to tell sb to do sth/not to do sth

- powiedział, żebyśmy się nie martwili he told us not to worry

- powiedział, że tam był/że przyjdzie he said he’d been there/would come

- powiedział mi/nam/ojcu, że nie ma pieniędzy he told me/us/his father he had no money

- nikomu nie powiedział o swojej chorobie he didn’t tell anybody that he was ill

- powiedzieć sobie, że… to tell oneself that…

- powiedział sobie, że to zrobi he told himself he must do it

- powiedziano nam, że… we were told that…

- powiedz mi, o co chodzi tell me what it’s all about

- „dobrze” – powiedział he said OK

- chciałbym powiedzieć o pewnej ważnej sprawie I’d like to mention an important issue

- jak już wcześniej powiedziałem… as I said before…

- wszystko mi jedno, co ludzie powiedzą I don’t care what people say

- było powiedziane, żeby tak nie robić you/we/they were told not to do that

- rób tak, jak było powiedziane do as you were told

- kto tak powiedział? pot. says who? pot.

- powiedzmy let’s say

- przyjdę, powiedzmy, w czwartek I’ll come, let’s say, on Thursday

- powiedzmy, że… let’s say that…

- powiedzmy, że się uda, co potem? let’s say it works, what next?

- że tak powiem so to speak a. say

- byłem tym, że tak powiem, poirytowany I was, so to speak, annoyed

- powiedzmy sobie szczerze, nie stać nas na to let’s face it, we can’t afford this

- trzeba to sobie jasno a. otwarcie powiedzieć, że… we have to admit, that…

- wstyd powiedzieć, ale nie pamiętam to my shame I’ve forgotten

- łatwo powiedzieć! it’s easier said than done

- trudno powiedzieć, czy/kiedy/jak… it’s hard to say if/when/how…

- powiedzieć swoje to say one’s piece

- powiedziałbym, że… I would say (that)…

- wyglądała, powiedziałbym, na zmęczoną she looked, I would say, tired

- przywitali nas, nie powiem wrogo, ale dosyć chłodno their welcome, though not exactly hostile, was rather reserved

- nie powiem, żebym był zachwycony I wasn’t exactly happy

- nie można powiedzieć, żebyś się specjalnie postarał I wouldn’t exactly say you tried hard

- nie powiem, jedzenie było niezłe I must say, the food was OK

- nie powiem, było całkiem przyjemnie I must say it was quite nice

- był niezbyt rozgarnięty, żeby nie powiedzieć głupi he was rather simple-minded not to say stupid

- można powiedzieć, że skończyliśmy we are more or less ready

- prawdę a. szczerze powiedziawszy… frankly speaking…; to be honest…

- no powiedz sam, czy tu nie jest ślicznie? it’s beautiful here, isn’t it?

- niech pan sam powie, czy to w ogóle ma sens? what do you think, does it make any sense at all?

- powiem ci, że mi się nie chce frankly speaking I don’t feel like it

- powiem panu, że niezbyt mi się ten film podobał to be honest I didn’t particularly like the film

- co ty powiesz/pan powie? (ze zdumieniem) are you serious?; (ironicznie) oh, really?

- chciał przez to powiedzieć, że… what he meant by this is that…

- co chcesz przez to powiedzieć? what do you mean?

- to (za) mało powiedziane it’s an understatement

- nie przepadam to za mało powiedziane, ja ich nie znoszę to say I’m not fond of them is an understatement, in fact I hate them

- to za wiele a. dużo powiedziane that would be saying too much

- katastrofa to za dużo powiedziane calling it a disaster would be saying too much

- dobrze powiedziane well said

- mieć wiele do powiedzenia (mieć wpływy) to have a lot of say; (dużo wiedzieć) to have a lot to say

- on nie ma tu nic do powiedzenia he has no say in this matter

- nie wiele mieliśmy sobie do powiedzenia we didn’t have much to say to each other

- mam ci coś do powiedzenia I have to tell you something

- nigdzie nie jest powiedziane, że… there’s no rule that…

- wcale nie jest powiedziane, że przegramy no one says we have to lose

- kto by powiedział, że zrobi taką karierę who would’ve guessed s/he would make such a career

- co to ja chciałem powiedzieć? what was I to say?

- jak to powiedzieć? how shall I put it?

- nie powiesz (chyba), że… you don’t mean to tell me that…

- nikt mi nie powie, że… no one’s going to tell me that…

- chyba za dużo powiedziałem I think I said too much

- oddaj, bo powiem mamie give it back or I’ll tell mum

- nikomu nie powiem I won’t tell anybody

- cześć, co powiesz? pot. hi, how are things going?

- co powiesz na lody? what would you say to an ice-cream?

- co powiesz na ten skandal z łapówkami? what do you think about this corruption scandal?

- powiedz cioci dzień dobry say hello to auntie

- powiedz: aaaa (do pacjenta) say ah

- powiedzieć wam kawał? do you want to hear a joke?

- powiedzieć na kogoś „słoneczko”/„głupek” to call sb sunshine/a fool

- powiedzieć do kogoś po imieniu a. na ty to address sb by their first name

- doświadczenie powiedziało mu, że… his experience told him that…

- jej oczy wiele mu powiedziały her eyes told him a lot

- w ustawie powiedziano, że… it says in the act that…

- w punkcie drugim powiedziane jest… it says in point two that…

- powiedziane jest: „Nie zabijaj” it is said: ‘Thou shalt not kill’

■ powiedział, co wiedział! pot. that’s nonsense!

- mają dom na wsi they have a. own a house in the country

- miał po ojcu warsztat samochodowy he had a. owned a garage left to him by his father

- nasze muzeum ma dużą kolekcję impresjonistów our museum has (got) a large collection of Impressionist paintings

- mam dla ciebie prezent/tę książkę o kotach I’ve got a present/that book about cats for you

- miał wszystkiego dwie pary butów he only had two pairs of shoes

- ubrała się w to, co miała she put on what she had

- nie mam psa I don’t have a. I haven’t got a dog

- nie mamy ani telewizora, ani pralki we have neither a TV nor a washing machine

- wydawnictwo nie ma funduszy na zatrudnienie specjalisty the publishers can’t afford to employ a specialist

- nie mam nic do jedzenia I’ve got nothing to eat, I don’t have anything to eat

- czy oni mają namiot? have they got a tent?, do they have a tent?

- masz scyzoryk? have you got a penknife?

- czy ma pan bagaż? have you got any luggage?

- czy macie gaz? have you got gas?

- mieć coś przy sobie to have sth on one

- masz przy sobie jakieś drobne? have you got any change on you?

- gdzie masz klucze/moją książkę? what have you done with the keys/my book?

- gdzie masz rower? where’s your bike? pot.

- mieć na coś to have money for sth

- miałem tylko na jedno piwo I only had for one beer

- (on) ma na przyjemności, a nie ma na lekarza he has money to spend on pleasures, but he can’t afford a doctor

- nie miał na nowe buty, a co dopiero na samochód he couldn’t afford a pair of new shoes, let alone a car

- mieć za co coś zrobić to have enough money to do sth, to be able to afford to do sth

- nie mieli za co wyjechać na wakacje they didn’t have enough to go on holiday, they couldn’t afford to go on holiday

- nie mają z czego żyć they don’t have enough to live on

- jak masz na imię? what’s your name?

- mam na imię Maria my name’s Maria

- (on) ma na nazwisko Nowak his (sur)name is Nowak

- mieć coś na sobie to have sth on, to be wearing sth

- miał (na sobie) granatowy garnitur he had a blue suit on, he was wearing a blue suit

- na głowie miała kapelusz, na szyi biały szalik she had a hat on her head and a white scarf round her neck

- nie mieć nic na sobie (być gołym) to have nothing on

- mieć kogoś u siebie (gościć) to have sb staying with one

- od tygodnia mamy u siebie teściów we’ve had my in-laws (staying) with us for the past week

- jeśli Legia wygra, mam u ciebie piwo! you owe me a beer if Legia win(s)

- masz!/macie! (weź/weźcie) here!

- macie kanapki, jedzcie! here’s the sandwiches, eat up! pot.

- masz, włóż to na siebie! here, put this on!

- (a) masz! (zadając razy) take that!

- (a) masz za to, że kłamiesz, a masz, a masz! (and) take that for lying! and that! and that! pot.

- masz za swoje! (dobrze ci tak) serves you right!

- ma za swoje, że jest taki naiwny it serves him right for being so naive

- mamy teraz za swoje dobre serce! that’s the thanks we get for being nice a. for all our kindness!

- masz ci (los) a. masz tobie! blast (it)! pot., damn (it)! pot.

- masz ci los, zapomniałam parasola! blast, I’ve forgotten my umbrella!

- masz go/ją/ich! (wyrażające zaskoczenie) just look at him/her/them!

- masz go, jaki mądrala! look at him, Mr Clever Dick! GB pot.

- mieć dwadzieścia lat to be twenty (years old)

- ile ona ma lat? how old is she?

- mieć dwa metry wzrostu/wysokości to be two metres tall/high

- mieć sześć metrów głębokości/szerokości/długości to be six metres deep/wide/long

- pokój ma sześć metrów na pięć the room is six by five metres

- dom będzie miał siedem pięter the house will be seven storeys high a. will have seven storeys

- kilometr ma tysiąc metrów one kilometre is a thousand metres

- pokój ma dwa okna the room has two windows

- miał niebieskie oczy/siwe włosy he had blue eyes/grey hair

- miała dziurawe buty she had holes in her shoes

- kubek ma wyszczerbiony brzeg the mug’s rim is chipped

- miała męża Włocha/inżyniera her husband was Italian/an engineer

- mieć talent/cierpliwość/odwagę to have talent/patience/courage

- nie mieć talentu/cierpliwości/odwagi to lack talent/patience/courage

- mieć takt/rozsądek to be tactful/sensible

- mieć (swoje) wady i zalety to have one’s good and bad points

- zasłony mają kolor wiśni the curtains are cherry red in colour

- działka ma kształt prostokąta a. prostokątny the allotment is rectangular (in shape)

- jej perfumy miały słodkawy zapach/zapach konwalii her scent was sweet smelling/smelled of lily of the valley

- urodę miała po matce, a talent po ojcu her looks came from her mother and her talent from her father

- za całe umeblowanie pokój miał zdezelowany stół the only piece of furniture in the room was a rickety table

- mieć w sobie coś (być interesującym) to have a certain something

- on ma w sobie coś z dziecka/roztargnionego profesora there is something of the child/the absent-minded professor in a. about him

- nie mieć nic do czegoś to have nothing to do with sth

- jej wyjazd nie ma nic do naszych planów her going away has nothing to do with our plans

- marzenia mają to do siebie, że rzadko się spełniają the thing about dreams is that they rarely come true

- miała to do siebie, że zawsze się spóźniała the thing about her was that she was always late

- mieć gorączkę a. temperaturę to have a. be running a temperature

- mieć 39° gorączki to have a temperature of 39 degrees

- mieć złamaną nogę to have a broken leg

- mieć częste bóle głowy to have frequent headaches

- mieć pragnienie to be thirsty

- mieć dobry apetyt to have a good a. hearty appetite

- mieć wadę a. defekt to have a defect

- mieć gumę pot. (w samochodzie) to have a flat pot.

- mam nadzieję, że… I hope that…

- mieć ochotę coś zrobić to feel like doing sth

- miała ochotę płakać she felt like crying

- mieć przekonanie/pewność, że… to be convinced/sure a. certain that…

- mieć kogoś/czegoś dość a. dosyć to have had enough of sb/sth, to be fed up with sb/sth

- mam tego powyżej uszu a. po dziurki w nosie! pot. I’ve had it up to here! pot.

- mieć coś wypisane w oczach a. na czole a. na twarzy to have sth written all over one’s face

- miała winę wypisaną na twarzy she had guilt written all over her face

- to dziecko nie ma matki/ojca this boy/girl has no mother/father

- ona nie ma rodzeństwa she has no brothers or sisters

- ona będzie miała dziecko she’s going to have a. she’s expecting a baby

- miała z nim dwóch synów she had two sons by him

- miał za żonę piekielnicę his wife was a real she-devil a. spitfire

- nie miał do kogo zwrócić się o pomoc he had no-one to turn to for help

- mieć kogoś przy sobie a. obok siebie a. przy boku to have sb at one’s side

- mieć kogoś/coś na uwadze a. na względzie to have sb/sth in mind, to take sb/sth into consideration

- mieć z kimś porachunki to have a bone to pick with sb

- mieć kogoś/coś przeciwko sobie to have sb/sth against one

- miał przeciwko sobie opinię publiczną public opinion was against him

- mieć przyjemność/zaszczyt coś zrobić książk. to have the pleasure/honour to do a. of doing sth

- miałem zaszczyt poznać pańskich rodziców I had the honour of meeting your parents

- mam przyjemność przedstawić państwu naszego gościa I have the pleasure of introducing our guest

- z kim mam przyjemność? książk. to whom do I have the honour of speaking? książk., także iron.

- mieć coś/nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have something/nothing against sb/sth

- mieć coś do kogoś pot. to have something against sb

- do ciebie nic nie mam I’ve got nothing against you

- mieć coś na kogoś to have the goods a. the dope on sb pot.

- niczego na mnie nie mają they’ve got nothing on me pot.

- mam z nią do pomówienia a. pogadania I need to have a (serious) talk with her

- mieć kogoś nad sobą to have sb above one

- kierownik ma nad sobą dyrektora, a dyrektor – zarząd the manager answers to the director and the director answers to the board

- mieć kogoś pod sobą to be in charge of sb

- (ona) ma pod sobą dwudziestu pracowników she’s in charge of a staff of twenty

- kapral miał pod sobą dziesięciu żołnierzy the corporal had ten men under his command a. under him

- mieć kogoś za sobą (być popieranym) to have sb behind one, to have sb’s backing

- mieli za sobą większość the majority was a. were behind them, they had the majority behind them

- mieć kogoś za głupca to take sb for a fool

- ich zachowanie mam za nieco naiwne I consider their behaviour rather naive

- za kogo pan mnie ma! who do you take me for!, who do you think I am!

- mieć w kimś rywala/sojusznika to have a rival/an ally in sb

- mieć kogoś pot. (być związanym z kimś) to have somebody, to be involved with somebody

- chwalił się, że miał je wszystkie pot. (odbył stosunek) he boasted of having had them all pot.

- płacą tak dużo, że mogą mieć każdego they pay so much they can take on a. hire anyone they like

- mam dobrą komunikację do pracy I’ve got good connections to work

- centrum miasta ma dobrą komunikację z przedmieściami there are good connections from the city centre to the suburbs

- mieć słuszność a. rację to be right

- mieć ciepło/przytulnie to be warm/cosy

- owinęła dziecko szalem, żeby miało ciepło she put a scarf round the baby to keep him/her warm

- mam daleko/blisko do szkoły I have a long way/I don’t have far to go to school

- ty to masz dobrze, nie musisz wstawać o siódmej it’s alright for you, you don’t have to get up at seven (a.m.)

- mieliśmy tu wczoraj burzę/śnieżycę we had a storm/snowstorm here yesterday

- mamy dziś słoneczną pogodę it’s sunny today

- mam dziś kiepski dzień I’m having one of those days (today)

- kłopotów z nim miałam co niemiara I’ve had no end of trouble with him

- co ja z tobą mam? what am I to do with you?

- jest całkiem młoda, chciałaby jeszcze mieć coś z życia she’s still very young, she’d like to get something out of life pot.

- (on) haruje od świtu do nocy i co z tego ma? he slaves away from morning to night, and what does he have to show for it?

- miał przed sobą kilka godzin marszu he had several hours of walking ahead of a. in front of him

- miała przed sobą trudną rozmowę z szefem she had a difficult conversation with the boss ahead of her

- mieć przed sobą przyszłość to have a (bright) future ahead of a. before one

- miał przed sobą karierę he had a brilliant career ahead of a. in front of him

- mieć coś za a. poza sobą to have sth behind one

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- mam już to wszystko za sobą all that is behind me now

- mam co robić, nie nudzę się I’ve got things to do, I don’t sit around

- nie mieć gdzie mieszkać/spać to have nowhere to live/sleep

- nie mam gdzie przenocować I have nowhere to spend the night

- nie mieć kiedy spać/jeść/odpocząć to not have time to sleep/eat/relax

- nie mają kiedy w ścianach wiercić, tylko w niedzielę! of course, they have to drill holes in the wall on a Sunday!

- mieć czas to have time (coś zrobić to do sth)

- nie miałem czasu zająć się twoją sprawą I didn’t have time to deal with your problem

- na napisanie wypracowania macie godzinę you have an hour to write the essay

- nie miałeś mi tu kogo przyprowadzić!? why did you have to bring him/her/them here (of all people)?!

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia (dużo/mało wiedzieć) to have something/nothing to say (na temat kogoś/czegoś about sb/sth)

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia a. gadania pot. (o decydującym głosie) to have a say/no say

- ona nie ma w tej sprawie nic do powiedzenia a. gadania she has no say in the matter

- nie mamy już sobie nic więcej do powiedzenia we’ve got nothing more to say to each other

- mieć zły/dobry czas Sport to have a poor/good a. fast time

- mieć pierwsze/dziesiąte miejsce Sport to come first/tenth, to be in first/tenth place

- mam z nią wielką wygodę, sprząta, robi mi zakupy she’s a great help to me: she cleans and does my shopping

- nie masz co narzekać you’ve got nothing to complain about

- nie masz co się denerwować there’s no reason (for you) to get upset

- nie masz czego a. co żałować, film był kiepski you didn’t miss much: the film was hopeless

- w domu nie masz co się pokazywać you’d better not show your face at home pot.

- (on) ma teraz naradę ze swym zastępcą he’s in conference at the moment with his deputy

- mieć sprawę a. proces to be on trial (o coś/o zrobienie czegoś for sth/for doing sth)

- ma sprawę a. proces o zabójstwo/spowodowanie wypadku samochodowego he’s on trial for murder/causing a car accident

- mieć studia a. wyższe wykształcenie to have completed higher education

- mój ojciec miał tylko cztery klasy my father only did four years at school

- miał już zawód i mógł rozpocząć samodzielne życie he’d completed his training and could now start his own life

- miał dwa fakultety he had graduated in two subjects

- mamy drugi tydzień zimy it’s the second week of winter

- którego dziś mamy? what’s the date today?

- mamy dziś pierwszy stycznia/poniedziałek it’s January the 1st/Monday today

- którą masz godzinę? what time do you make it? pot.; what’s the time by your watch?

- mieć kogoś/coś po prawej/lewej stronie to have sb/sth on one’s right/left

- miał przed/za sobą dwóch strażników he had a. there were two guards in front of him/behind him

- masz to zrobić natychmiast! you’re to do it right now!

- co mam zrobić/jej powiedzieć? what am I (supposed) to do/tell her?

- po co się mam wysilać? why should I bother?, why should I make the effort?

- masz tego nikomu nie powtarzać! (and) don’t go repeating a. telling it to anyone!

- i ja mam w to uwierzyć? and you/they want me to a. I’m supposed to believe that?

- mieć coś do zrobienia to have sth to do

- ma obowiązek do spełnienia s/he has a duty to perform

- mam sprawę do załatwienia I’ve got something to sort out

- mamy zaległości do odrobienia we’ve got a backlog of work to catch up on

- miano zburzyć ich dom their house was to be demolished

- samolot miał wylądować w Warszawie, ale… the plane was supposed to land a. have landed in Warsaw, but…

- podobno jutro ma być ładna pogoda it’s supposed to be good a. nice weather tomorrow

- w pozostałej części kraju ma nadal padać in the rest of the country continuing rain is expected

- miała umrzeć w nędzy w wieku czterdziestu lat she was to die in poverty at the age of forty

- przyszłość miała pokazać, że się myli subsequent events were to prove him/her wrong

- jak się miało okazać as things a. it turned out; as it transpired książk.

- i co ja mam z tobą zrobić? what am I (supposed) to do with you?

- jeśli mielibyśmy się nie zobaczyć przed twoim wyjazdem, baw się dobrze in case we don’t see each other before you leave, have a good time

- niech się stanie, co się ma stać let things happen as they will

- właśnie miałem wyjść, kiedy zadzwonił telefon I was just about to leave a. just on the point of leaving when the phone rang

- właśnie miałam powiedzieć to samo I was just about to a. just going to say the same thing

- czy mam przez to rozumieć, że… am I to understand (by that) that…

- mieć coś do sprzedania/zaproponowania to have sth to sell/propose

- choćby a. żeby nie wiem co się miało stać, (to)… no matter what happens a. might happen…

- choćbym a. żebym miał pęknąć a. trupem paść pot. even if it kills me pot.

- mam już napisaną pracę I’ve already written the essay

- miał ukończone wyższe studia he had been to university/college

- czy macie załatwione bilety? have you booked/got the tickets?

- pieniądze mam dobrze schowane I’ve put the money in a safe place

- mam obiecaną podwyżkę I’ve been promised a rise

- miał przykazane trzymać język za zębami he was a. he’d been told to keep his mouth shut pot.

- ona miałaby mi się podobać? you think I find her attractive?

- miałbyś sumienie to zrobić? could you do (something like) that (with a clear conscience)?

- to ma być hotel czterogwiazdkowy? (z dezaprobatą) and you/they call this a. this is supposed to be a four-star hotel?!

- ten grubas to miałbym być ja!? (z niedowierzaniem) is this/that fatso really me? pot.

- pokazał nam skórę tygrysa, którego miał upolować w Afryce (z powątpiewaniem) he showed us the skin of a tiger, which he is supposed to have killed in Africa

- ciotka wyzdrowiała i ma się dobrze auntie has recovered and is doing well

- jak się mają twoi rodzice? how are your parents?

- jak się masz! (powitanie) how are you?; how’s it going? pot.

- mam się dzisiaj lepiej I feel better today

- sprawy mają się nieźle things are working out (quite) well

- jak się rzeczy mają? how do things stand?

- rzecz ma się tak, że… the thing is that…

- jak te dwie wersje mają się do siebie? how do the two versions compare?

- jak to się ma jedno do drugiego? how do the two compare?

- teoria nijak się miała do praktyki the theory was (completely) divorced from practice

- A tak się ma do B, jak C do D a. A i B tak się mają do siebie, jak C i D A is to B like C is to D

- mieli się do siebie jak dzień do nocy they were like chalk and cheese

- mieć się za artystę/człowieka honoru to consider oneself (to be) an artist/a man of honour

- (on) ma się za Bóg wie co pot. he thinks he’s God (almighty) pot.

- miała się za bliską śmierci she thought she was about to a. going to die

- miało się a. dzień miał się ku zachodowi it was getting towards sunset

- sytuacja ma się ku lepszemu the situation is looking better

- ma się na deszcz it looks like rain

- miało się na burzę a storm was brewing, there was thunder in the air

- wiedzieć, jak się rzeczy mają to know how things stand a. are

- winien i ma debit and credit

- zapisać coś po stronie „ma” to enter sth on the credit side

- (już) mam! mieszkaliśmy na tej samej ulicy! I’ve got it! we used to live in the same street!

- mam cię! a. tu cię mam! (złapałem cię, przyłapałem cię) I’ve got you!; got you! pot.

- mam cię, już mi nie uciekniesz! got you, you won’t get away now!

■ ma się rozumieć a. wiedzieć! it a. that goes without saying!

- ma się rozumieć, że przyjdę of course I’ll come

- mieć głowę a. łebpot. (na karku a. nie od parady) to have a good head on one’s shoulders

- on to ma łeb! he’s no fool!

- mieć głowę do interesów to have a good head for business

- nie mam teraz do tego głowy I don’t want to think about it/that now

- mieć kogoś/coś w nosiepot. a. gdzieśeuf. a. w głębokim poważaniueuf. to not care a damn about sb/sth pot.; to not give a monkey’s about sb/sth pot., euf.

- mam to wszystko gdzieś! pot. to hell with it all! pot.

- mieć kogoś/coś w dupie wulg. to not give a shit a. toss GB about sb/sth wulg.

- sie masz! pot. (powitanie) hi! pot.

* * *

1. (= być dowodem) show, prove; o czym to świadczy? what does this tell us?; to bardzo dobrze o nim świadczy this is to his credit.

2. (= składać zeznania) testify (za kimś/przeciw komuś for/agaist sb).

3. (= czynić coś komuś) provide; świadczyć usługi dla ludności provide services to the general public, provide public services; świadczyć sobie grzeczności (= być uprzejmym) be very nice to each other; (= robić sobie przysługi) do small favors to each other; Br. do small favours to each other.

- stać na palcach to stand on tiptoe

- stać na rękach to stand on one’s hands

- stać na głowie to stand on one’s head

- stać okrakiem nad czymś to straddle sth

- stać na baczność to stand at attention

- robić coś stojąc to do sth standing up

- ledwie stał na nogach ze zmęczenia he was so tired that he could hardly stand

- nie może stać o własnych siłach he’s too weak to stand up on his own

- stać w miejscu [osoba] to stand still

- stoimy w miejscu a. projekt stoi w miejscu we’re not making headway a. any progress

- stój spokojnie! stand still!

- nie stój tak, zrób coś don’t just stand there, do something!

- stać w korku to be stuck in a traffic jam

- pociąg stoi na stacji the train is standing at the station

- winda stoi między piętrami the lift is stuck between floors

- statek stoi na kotwicy the ship is lying at anchor

- stój! a. stać! (komenda wojskowa) halt!; (do uciekającego przestępcy) freeze!

- stójcie, nie tak szybko (idźcie wolniej) slow down!; (zastanówcie się jeszcze) hold on, not so fast!

- powietrze stoi the air is still

- stać w szeregu to stand in a row

- przy oknie stał jakiś mężczyzna some man or other was standing at the window

- nie stójcie na deszczu don’t stand in the rain

- szafa stojąca w kącie pokoju a wardrobe standing in the corner of the room

- na półce stały książki there were some books on the shelf

- sok stoi w dzbanku the juice is in the jug

- dom stoi na wzgórzu the house stands on a hill

- stać na solidnych fundamentach [budynek, związek, firma] to have solid foundations

- stojące rzędami samochody cars standing in rows

- gdzie stoisz? (samochodem) where have you parked?

- stać przed/za czymś [przymiotnik, przecinek] to precede/follow sth, to go before/go after sth

- na ulicy stoi woda the streets are flooded with water

- stać wysoko na niebie [księżyc, słońce] to be high in the sky

- stać komuś w pamięci przen. to stand out in sb’s memory

- w oczach stoi mi jej postać przen. I can see her in my mind’s eye

- stać przy kuchni to stand over a stove

- stać u steru (na statku) to stand behind the wheel; przen. to be at the helm

- stać na czele partii to be the leader of a party

- stać na bramce to be in goal

- stać przy maszynie to operate a machine

- stać za ladą to stand behind the counter

- stać po mięso/chleb pot. to queue GB a. line up US for meat/bread

- stać u progu kariery to be on the threshold of a career

- stać wysoko w hierarchii to be high up in the pecking order

- stać wysoko w sondażach to be riding high in the polls

- stać na równi z kimś to be on an equal footing with sb

- stać wyżej od kogoś na szczeblach władzy to be above sb in the ranks of power

- stać ponad prawem to be above the law

- stać za czymś przen. (być sprawcą) to be behind sth

- kto za tym wszystkim stoi? who’s behind all this?

- stać przy kimś przen. (wspierać) to stand by sb

- stać nad kimś przen. (pilnować) to stand over sb

- stać nad kimś, jak kat nad dobrą duszą to stand over sb like a prison guard

- stać po czyjejś stronie (popierać) to be on sb’s side

- stać z boku to stand to one side

- stać komuś na drodze przen. to stand in sb’s way przen.

- stać ponad podziałami to be above petty divisions

- stać w ogniu [budynek, miasto] to be in flames

- stać otworem [brama, drzwi] to stand open

- dom stoi pusty the house stands empty

- dobrze stać finansowo [osoba, przedsiębiorstwo] to be doing well

- dobrze/kiepsko stoję z matematyki pot. my maths marks are good/poor

- jak stoimy z czasem? pot. how are we (doing) for time?

- stać na wysokim/niskim poziomie [mecz, zawody] to be of high quality

- stać wysoko/nisko [kultura, przemysł] to be well/poorly developed

- nasze akcje nisko/wysoko stoją our shares are doing well/badly

- jak stoją dolary? pot. what’s the exchange rate for the dollar?

- jak sprawy stoją? what’s the situation?

- stać na stanowisku, że… to be of the opinion that…

- stać przed problemem/wyzwaniem/dylematem to be faced with a problem/challenge/dilemma

- stać wobec groźby czegoś to face the threat of sth

- stać w obliczu konieczności zrobienia czegoś to be confronted with the necessity of doing sth

- stać w sprzeczności z czymś to be at odds with sth

- stać w sprzeczności ze zdrowym rozsądkiem to go against common sense

- nic nie stoi na przeszkodzie, żebyśmy… there’s no reason why we/you shouldn’t…

- chcę wiedzieć, na czym stoję pot. I want to know where I stand

- róże mogą stać i miesiąc roses can last a month cut

- stojące uszy psa a dog’s pricked-up ears

- stojąca lampa a standard lamp

- wieszak stojący a coat stand

- stoi mu posp. (ma erekcję) he has a hard-on wulg.

- mój zegarek stoi my watch has stopped

- produkcja stoi the production is on hold

- cały kraj stoi the entire country is on strike

- tam stoi napisane, że… it says there that…

- w dokumencie stoi, że… it says in the document that…

- nasza gospodarka stoi na węglu our economy is based on coal mining

- Polska rolnictwem stoi the Polish economy is based on agriculture

- ja nie stoję o pieniądze I’m not after money

- stać gdzieś obozem [armia, wódz] to encamp somewhere

- we wsi stało wojsko soldiers were stationed in the village

- nie stało mu talentu he didn’t have enough talent

■ umowa stoi! it’s a deal

- wybiegł, jak stał he stormed out without stopping to think

* * *

- dzę -dzisz

1. (= nie stać, nie leżeć) sit (przy l. wokół czegoś at l. around sth); (= nie wstawać z miejsca) remain seated; ( o ptakach) perch ( na czymś on sth); (na grzędzie, drucie) roost; ( o zwierzęciu) sit, sit l. rest on its haunches; siedzieć na jajach ( o drobiu) sit on eggs; siedzieć do późnej nocy sit up ( till late); siedzieć po turecku sit cross-legged; siedzieć komuś na kolanach sit on sb's lap; siedzieć na dwóch stołkach przen. straddle the fence; siedzieć bezczynnie sit on one's hands; siedzieć z założonymi rękami (= nic nie robić) sit on one's hands, twiddle one's thumbs; siedzieć jak na szpilkach be on pins and needles; siedzieć cicho be l. keep quiet, keep a low profile; siedzieć cicho jak mysz pod miotłą be as quiet as a mouse; siedzieć cicho jak trusia lie low; siedź cicho! be l. keep quiet!; siedź spokojnie! sit still!; siedzieć u szczytu stołu sit at the head of a table; siedzieć w kucki squat; siedzieć w pierwszym rzędzie sit in the front row; siedzieć na pieniądzach roll l. wade in money; siedzieć z przodu ( obok kierowcy) sit in the front; siedzieć na beczce prochu przen. (= być l. znaleźć się w bardzo niebezpiecznej sytuacji) be sitting on a powder keg; siedzieć komuś na ogonie (= ścigać drugi samochód trzymając się go bardzo blisko) tailgate.

2. pot. (= przebywać) stay, remain; nie siedź długo don't be long; siedzieć za długo ( o gościu) overstay l. outstay one's welcome; siedzieć w domu stay l. be at home; siedziałem tam jak na tureckim kazaniu it was all Greek to me, I didn't get a word of it; siedzieć pod pantoflem be henpecked; siedzieć u kogoś w kieszeni przen. (= być od kogoś zależnym finansowo) be financially dependent on sb; siedzieć w długach (po uszy) be in debt up to one's eyeballs; siedzieć komuś na głowie przen. live off sb, inflict o.s. on sb.

3. pot. (= mieszkać) live.

4. pot. (= zajmować się czymś) do, work; (= być zaabsorbowanym) be engrossed; siedzieć w komisji sit on a committee; siedzieć nad czymś (np. nad pracą) work on sth; siedzieć w czymś przen. know sth inside out.

5. pot. ( w więzieniu) do time.

6. pot. (= tkwić) sit; gwóźdź dobrze siedzi the nail sits tight.

7. szkoln. (= powtarzać rok) repeat.

* * *

future; w niedalekiej przyszłości in the near(est) l. immediate l. foreseeable future; plany na przyszłość plans for the future; myśleć o przyszłości think about the future; wybiegać myślą w przyszłość look to the future, think ahead; mieć przyszłość have a future; zawód bez przyszłości a job without future; być przyszłością kogoś/czegoś be the future of sb/sth; przyszłość pokaże the time will tell; na przyszłość for the future; w przyszłości in the future; to jeszcze pieśń przyszłości it's still a thing of the future; być dobrze zabezpieczonym na przyszłość have one's bread buttered for life; czyjaś przyszłość nie wygląda różowo it's a bad lookout for sb; masz przed sobą wspaniałą przyszłość you've got a great future ahead of you; patrzeć w przyszłość look forward l. look ahead l. to the future; przepowiadać komuś przyszłość (= wróżyć) tell l. read l. cast sb's fortune; przyszłość należy do Internetu the future lies in the Internet l. Web; robić plany na przyszłość look l. think ahead; świetlana przyszłość rosy future; widoki na przyszłość prospects, lookouts ( for the future); przenosić się myślami w przyszłość project o.s. into the future.

- złożyć/składać ubranie/ręcznik to fold one’s clothes/a towel

- złożyć/składać tkaninę/prześcieradło we dwoje to fold a piece of fabric/sheet in two

- kartka papieru złożona we dwoje a sheet of paper folded once a. in two

- chusta złożona w trójkąt a scarf folded into a triangle

- złożyć parasol to roll up a. furl an umbrella

- złożyć komputer to put together a computer

- złożyć/składać wieniec na grobie/pod pomnikiem to lay a wreath on a grave/at a monument

- złożyć/składać towar do magazynu to place goods in a warehouse, to store goods

- złożyłem nasz bagaż w przechowalni/schowku I left our baggage in the left luggage office/in a locker

- drewno/książki złożone w stertę logs/books piled up a. piled into a heap

- złożyć/składać raport to submit a. file a report

- złożyć/składać listy uwierzytelniające to present one’s credentials

- złożyć/składać fałszywe zeznanie a. zeznania to give false testimony; (pod przysięgą) to perjure oneself

- złożyć/składać zamówienie to place an order

- złożyć/składać komuś/czemuś hołd (uczcić) to pay homage to sb/sth

- ambasadorzy złożyli swoje podpisy pod dokumentem the ambassadors put their signatures to a document

- złożyli strażakom serdeczne podziękowania they expressed a. gave their heartfelt thanks to the firefighters

- złożyć/składać kogoś/coś w ofierze to offer sb/sth up as a sacrifice

- złożyć swój los/swoje życie w czyjeś ręce to place oneself/one’s life in sb’s hands

- złożyć/składać na kogoś winę to place the blame on sb

- złożyć/składać na kogoś odpowiedzialność za coś to entrust sb with responsibility for sth

- złożyć/składać ikrę to spawn

- pięć egzotycznych dań złożyło się na wspaniały obiad five ethnic courses made up a delicious dinner

- złożyliśmy się na prezent dla niego we clubbed together to buy him a present

- złożył się i wystrzelił he took aim and fired

- sprinterzy złożyli się do startu the sprinters took their marks

- tak się złożyło/składa, że… it so happened/happens that…, it came about that…

- dobrze/źle się złożyło, że… it was fortunate/unfortunate that…

■ złożyć/składać broń (skapitulować) to surrender; (zaprzestać walki) to lay down (one’s) arms

- złożyć/składać do grobu książk. to inhume książk.; to entomb [zmarłego, kości, ciało]

- złożyć/składać się we dwoje w ukłonie to make a low bow

* * *

* * *

-óż zob. składać.

zob. składać się.